Kşinev Gezi Hikâyem #5 – 31 Ağustos Caddesi, Sokaklar, İlk Günün İzlenimleri

Hâlâ günlerden 10 Ekim ve bu upuzun gün henüz bitmedi.

31 Ağustos 1989 Caddesi

Kşinev’in yeşil koridoru diyorlarmış bu caddeye. 1818 yılında yapılmış. Günümüzden iki yüz altı sene önce. O zamanlar kentin soyluları burada otururmuş. Aslında o zamanlar adı Kievskaya imiş. Rus romanından alıntı gibi, bence kulağa çok edebi geliyor bu isim. Bilirsiniz; şehirde önemli olaylar olduğunda hemen bir yerlerin ismini değiştirir o günün iktidarı. Bizde de Boğaziçi Köprüsü’nün adı 15 Temmuz olmadı mı? Ülkede onlarca sokağın, bulvarın, ne bileyim okulun adı 15 Temmuz yapılmadı mı… İşte 1989 yılının ağustos ayında da Kşinev’de binlerce kişi toplanıp Rumence’nin devletin resmi dili olmasını, Rus alfabesinden Latin alfabesine geçilmesini istemiş. Tahmin edeceğiniz üzere 31 Ağustos tarihinde bu dil yasası kabul edilmiş. Ne olmuş, Romen Dili Günü ilan edilen 31 Ağustos, bu güzel caddeye isim olarak verilmiş, hatta resmi bayram bile olmuş. Dil Bayramı…

Üç buçuk kilometre uzanan bir cadde burası. Gerçekten de gezmesi çok keyifli. Her iki tarafta yol boyunca bir ya da en fazla üç katlı binalar var. Binalar çok şık. Söylemeye gerek var mı bilmiyorum ama yolun her iki yanını devasa ağaçlar süslüyor. Gökyüzü adeta yeşillerin arasında bir mavilik… Tek yönlü caddede, kaldırımda değil bakın, yol üzerinde, yaklaşık bir metre içerden sınır belirlemişler. Bisikletler ve bizdeki Martı benzeri elektrikli scooter’lar için. Arabalar bu bölmeye giremiyor. Cadde upuzun bu düzende böylece devam ediyor.

Belli ki şehrin zengin muhitlerinden burası. İtalyan terzi dükkânı, elçilik, şık restoranlar var. Önünden geçtiğim hiçbir restoran ya da kafeden dışarıya taşan müzik sesi duymuyorum. Müzik varsa da gerçekten de kısık sesli. Sessizlik ve şıklık çok etkileyici.

Diğer Rusya geçmişli ülkelerde gördüğüm gibi bu şehirde de kaldırımlar çok ama çok geniş. Neredeyse iki şeritli yol gibi desem abartmış olmam. Kaldırımların ortasında devasa ağaçlar var. Sokakta insan sayısı çok az. Çok ferah hissediyorum yürürken, içime gerçekten huzur doluyor. Karmaşadan, gürültüden, saygısızlıktan bunalan bünyeme bu dinginlik, bu saygı çok iyi geliyor. Bundan iki yüz sene önce birileri bu kaldırımları geniş geniş yapıp aralarına özenle ağaç dikmeyi ne güzel düşünmüş. Daha da güzeli ise, aradan geçen iki yüz seneye rağmen kimse de bu ağaçları kesip yolu genişletelim dememiş. Her şey nüfus ile de orantılı biraz… İnsan gerçekten özeniyor.

Sokaklarda yürürken yaşadığım ferahlık hissine paha biçilemez.

Gepgeniş kaldırımda yürürken yanımdan neredeyse kimseler geçmiyor. Binalar yüksek olmadığı için görüş alanıma giren  alabildiğince geniş gökyüzünü sadece ağaçların dalları kapatıyor. Kendime kuşbakışı bakabiliyorum. Bu evrende nasıl da küçük, ama bir o kadar da benzersiz ve değerliyim…

Yol boyunca küçük ve şık büfelerde “placinta” dedikleri çeşit çeşit börekleri, kahveleri, kekleri görüyorum. Vişnelisinin tadına bakacağım aç olduğum bir zaman. Benim gördüğüm “Sandra” adında büfeler ve “Bonjour Cafe” adında kafeler çok yaygın. Fransız tarzındaki Bonjour Kafeler ve İtalyan isimli şık büfeler şehre güzellik  katmış.  Bir kaç tane İtalyan restoranı da görüyorum.  Belki de şehrin turistik olmaması ve kendi içindeki doğal ritmini gözlemlemek bana çok iyi hissettiriyor.

Yerlerde sadece ağaçlardan dökülen romantik sarılı kırmızılı yapraklar var… Birkaç saattir bu caddeyi geziyoruz ama sanki bir şehri değil de kocaman bir parkı geziyor gibi hissediyorum. Yaşadığım bu duygular çok hoşuma gidiyor.

Bence şehirlerin üzerimize üzerimize gelmesinin en büyük nedeni kalabalık… Şehirde insan azsa, daha çok yol lazım olmaz; daha çok yol lazım olmazsa ağaçlar kesilmez! İnsan azsa iki katlı binaları yıkıp yerlerine çok katlı binalar yapmaya gerek kalmaz.  Ve elbette şehir dediğin rant değil, insan odaklı olmalı. Zamanında Rusların yönettiği şehirlerde gördüğüm ortak anlayış bu: Geniş yollar, geniş kaldırımlar, geniş meydanlar ve şahane parklar… Her şey insanın huzuru ve rahatı için organize edilmiş sanki.

Sokakta bir gelin

Moldova da 1917 Ekim Devriminden sonra kurulan 15 cumhuriyetten biriymiş zamanında. Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ymiş adı. 1940- 1991 arası böyleymiş. Sonra malumunuz Gorbaçov bir kararla birliği dağıtmış, bütün ülkeler bağımsız olmuş.

Bu ülkede de bazı şeyler sanki Sovyet döneminden beri hiç değişmemiş gibi. İnsanlar diyorum  da, Moldova’nın toplam nüfusu geçen yıl 2.49 milyonmuş. Başkent Kşinev’in nüfusu ise sadece 664 bin… Sakin yani, nüfus az.

Bizdekiler ise üç de yetmez dört çocuk olsun diye diye ülkeyi kalabalıklaştırma derdindeler. Hatta bu da yetmiyor, arap ithal ediyorlar. Neyse bozmayalım şiirsel gezimizi…

Akşam Pizza Keyfi

Parklarda gezerken ve caddeleri turlarken akşam oluyor. Gezginlerin tavsiye ettiği ve kentte pek çok şubesi olan Andy’s Restoran’a gitmeye karar veriyoruz. Puşkin caddesi üzerindekine gidiyoruz. İçerde çok hoş bir atmosfer var. Işıklar, çiçekler, vızır vızır dolaşan garsonlar, farklı bölmeler, çocuk oyun alanı, bar ve açık pizza mutfağı…

İçinde jambon, tavuk vs. olmayan tek seçenek Margarita. Vejetaryen pizza olsa onu denerdim aslında. Garson kız, siparişi elindeki elektronik alete yazdıktan sonra süreyi de söylüyor. 15 dakika… Bu sistemi nasıl oturtmuşlar bilmiyorum ama restoran çok kalabalık da olsa söyledikleri sürede sipariş geliyor. Üç kere gittik buraya hiç beklemedik.

Hayatımda yediğim en lezzetli pizza olabilir bu. Üzerine dökülen domates sosu hafif sulu; damağımda nasıl desem çok freş bir tat bırakıyor. Pizza piştikten sonra üzerine gezdirilen çiğ zeytinyağının tadı, fesleğen yaprakları ve domatesle birleşince nefis bir uyum ortaya çıkmış. Önceden yediğim margarita pizzalardan çok farklı geliyor lezzeti, çok beğeniyorum. 95 Lei gibi makul bir fiyata yediğim bu pizzadan çok hoşnut kalıyorum.

Nr1 Market ve Kasiyerin Kazığı

Nr1 marketler burada çok yaygın. Bizdeki üç harfliler gibi. Andy’s ‘in hemen alt katında büyükçe bir tane görüyoruz. Biraz sebze, makarna falan alıp çıkmadan önce bu ülkeye olan güvenimi sarsan ikinci kandırılma olayı geliyor başımıza.

Kasada bir kadın var, hafif toplu, orta yaşlarda. Aramızdaki konuşmaları duyunca kırık aksanıyla “Türk müsünüz?” diyor. “Evet” diyoruz, tabii insanın hoşuna da gidiyor ana dilinde hitap edilmek. Sarımsağı yanlış etiketlemişiz onu gösteriyor. Düzeltiyor. “Gerisi doğru, aferin” diyor, gülümsüyoruz. Kasaya gelmeden önce sebzeleri dijital tartıya koyup ekrandan sebzenin cinsini seçerek etiket yapıştırma işi self servis, bizim bazı marketlerde de var bu uygulama. Biz soğan ile sarımsağı karıştırmışız. Dili anlamadığımız için resimlere bakarak yapmıştık. Kadın kasadan malzemeleri geçirirken “Türkiye’ye gittiniz mi?” diye soruyorum. “Çalıştım orada” diye yanıt veriyor. Bu arada para üstünü uzatıyor, katakulliye getirip fiş falan da vermiyor. Biz de dalıp gidiyoruz. Tam kapıdan çıkarken para üstünü 50 Lei eksik verdiğini fark ediyoruz. Fiş olmasa da dijital ekrandan kaç para yazdığını görmüştük. Kasaya geri dönüyoruz. Kadın bu arada diğer müşterilerle meşgul olmaya devam ediyor, "bekleyin" diyor. Çaktığımızı anladı tabii, kim bilir içinden “Tüh, yemediler” diyordur! Para üstünü gösterip fişi istiyoruz. Bizi lafa tutarken vermediği fişi buluyor, koçanda birkaç müşteri geride sadece. Demek ki başkalarına da fiş vermemiş. Fişe ve para üstüne bakıyor ve “Kusura bakmayın, yanlışlık yapmışım” diyor. 50 Lei’imizi alıyoruz. Ben de saf saf sevinmiştim Türkçe biliyor diye… Meğer kazık atmak için konuşmuş ve lafa tutmuş. Nasıl da profesyonel yaklaştı, hiç renk vermedi. İyi ki erken uyandık, eğer yarım saat sonra gitsek muhtemelen inkâr edecekti. Hem biletçinin hem de bu kasiyer kadının yüzlerinin hiç kızarmaması ise bunu ilk kez yapmadıklarının kanıtı bence.

Birinci kazığı belediye otobüsünde atmaya kalktılar, ikincisini de markette!

Bu iki olaydan sonra Moldova esnafına, çalışan halkına olan güvenim neredeyse sıfıra iniyor. Hayal kırıklığı tabii ki. Başkaları adına utanmak, aptal yerine konulmak, cebimizden paramızın bir nevi çalınması…Bizim kazıkçı Kapalıçarşı esnafının gözünü seveyim.

 Para üstünü aldıktan sonra dış kapıda mırıl mırıl şarkı söyleyen tatlı yaşlı kadına 5 Lei vererek yüzündeki gülümsemeyi izliyoruz sonra. Kasiyerin atmaya çalıştığı kazığa bak, bir de şarkı söyleyerek para toplamaya çalışan bu yaşlı kadına bak… Hayat gerçekten de çok acayip.

Bu Sokak Türk Halkından Armağandır!

Dönüşte “Eugen Doğa Sokağı” adı verilen, girişinde “Bu Sokak Türk Halkından Armağandır” yazan, yerleri piyano tuşları gibi, iki yanında şahane kafelerin ve restoranların olduğu ışıklı sokaktan geçiyoruz. Bu ne yaman çelişki…

Ben, Türk halkının bir ferdi olarak böyle bir hediyeye onay verdiğimi anımsamıyorum. Sizler anımsıyor musunuz? Benim adıma kim niye vermiş ki böyle pahalı bir hediyeyi?

Madem bu ülkeyi çok seviyor ve hediyeler veriyoruz, neden ülkeye girişte bizleri sorgu odalarına almalarına göz yumuyoruz? Var mı buna bir yanıtınız sayın yetkililer? Kendi kendime sorup duruyorum işte… Hediye sokak yaptığımız ülkenin kasiyeri, Türk olduğumuzu duyunca, üstelik Türkçe konuşarak bizi neden kazıklamaya çalışıyor? Yoksa sevgimiz tek taraflı mı? Ezik miyiz biz yahu, ezik miyiz? Hadi bakalım birileri versin bu sorunun cevabını…

Birinci Günün Sonu

Hava biraz serinledi ama ısırmıyor. Eve doğru yürürken küçük barların önünden geçiyoruz. Çok yoruldum, bara uğramayı değil bir an önce gidip ayaklarımı uzatmayı istiyorum. Hafta içi 23-24’de her yer kapanıyor zaten. Gece sessiz…

15554 adım atmak beni epey yordu. Bir aydır üzerine basınca ciddi ciddi sızlayan sol ayak bileğim gerçekten acı eşiğinin sınırlarında şu an. Ağrı kesici Naprosyn melhem sürüp hemen uzanıyorum. Dokuzuncu kata arada gelen ambulans sesleri haricinde başka çıt yok şehirde. Gün güzel bitiyor, ayağım lütfen iyileşsin…

ARKASI YARIN…

Kşinev yazılarının hepsi burada…